Οι παράγοντες που καθορίζουν τη συναλλαγματική ισοτιμία

Πέρα από τα επιτόκια και τον πληθωρισμό , η συναλλαγματική ισοτιμία (forex) είναι ένας από τους σημαντικότερους προσδιοριστικούς παράγοντες της οικονομίας μίας χώρας. Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες (forex) διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία καθώς επηρεάζουν το επίπεδό του εμπορίου κάθε χώρας . Αξιόλογο ρόλο παίζουν και στις επενδύσεις των ιδιωτών, καθώς κάθε χρόνο τοποθετούνται δις. ευρώ σε ξένα νομίσματα αλλά και στα επιτόκια τους. Ένα ισχυρό νόμισμα καθιστά τις εξαγωγές και τις εισαγωγές φθηνότερες σε σύγκριση με τα προϊόντα που παράγονται στην χώρα. Ανάλογη είναι και η θέση των προϊόντων μίας χώρας στις αγορές του εξωτερικού καθώς τα εξαγόμενα προϊόντα της είναι ακριβότερα. Κάποιοι από τους σημαντικότερους παράγοντες που καθορίζουν τις συναλλαγματικές ισοτιμίες (forex) αναλύονται σε αυτό το άρθρο.

1. Η προσφορά και η ζήτηση των νομισμάτων: Η προσφορά ξένου νομίσματος προέρχεται από κατοίκους του εξωτερικού που αγοράζουν εγχώρια προϊόντα και υπηρεσίες (δηλ. εγχώριες εξαγωγές), ξένους επενδυτές που επενδύουν στην εγχώρια αγορά και ξένους τουρίστες που ταξιδεύουν στη χώρα μας. Αυτοί οι μη κάτοικοι χρειάζονται τοπικό νόμισμα ώστε να πληρώσουν για τις τοπικές αγορές τους. Για αυτό το λόγο, αυτοί οι αγοραστές και επενδυτές αγοράζουν το τοπικό νόμισμα πληρώνοντας με ξένο νόμισμα στην αγορά συναλλάγματος. Ομοίως, η ζήτηση για ξένο νόμισμα πηγάζει από κατοίκους που αγοράζουν ξένα αγαθά και υπηρεσίες (εγχώριες εισαγωγές), από εγχώριους επενδυτές που επενδύουν στο εξωτερικό και από «εγχώριους τουρίστες», δηλαδή τουρίστες που κατοικούν στη χώρα μας και ταξιδεύουν στο εξωτερικό. Με το πέρασμα του χρόνου, μεταβάλλονται οι διάφορες μεταβλητές που επηρεάζουν το εξωτερικό εμπόριο, τις διεθνείς επενδύσεις και το διεθνή τουρισμό, αναγκάζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες (forex) να προσαρμοσθούν σε νέα επίπεδα ισορροπίας.
2. Οι διαφορές του πληθωρισμού: Κατά κανόνα, μια χώρα με σταθερά χαμηλό πληθωρισμό εξασφαλίζει μία ισχυρή τιμή για το νόμισμα συγκρινόμενη με άλλες που έχουν υψηλότερο πληθωρισμό. Οι χώρες της δεύτερης κατηγορίας υποχρεώνονται εκ των συνθηκών να εξασθενήσουν την ισοτιμία (forex) των νομισμάτων τους.
3. Οι διαφοροποιήσεις των επιτοκίων: Τα επιτόκια, ο πληθωρισμός και η συναλλαγματική ισοτιμία συσχετίζονται σε υψηλό βαθμό μεταξύ τους. Με τον χειρισμό των επιτοκίων, οι κεντρικές τράπεζες επηρεάζουν τόσο τον πληθωρισμού όσο και τις συναλλαγματική ισοτιμία (forex). Τα υψηλότερα επιτόκια προσελκύουν ξένα κεφάλαια και προκαλούν άνοδο στη συναλλαγματική ισοτιμία (forex). Το αποτέλεσμα των υψηλότερων επιτοκίων μετριάζεται, όμως, εάν ο πληθωρισμός στη χώρα είναι πολύ υψηλός , ή εάν υπάρχουν εξωγενείς παράγοντες που καθιστούν τη χώρα λιγότερο ελκυστική προς τους ξένους επενδυτές και προκαλούν κάθοδο στη συναλλαγματική ισοτιμία (forex). Τέτοιοι παράγοντες που δρουν ταυτόχρονα και φέρουν αντίθετο αποτέλεσμα μπορούν να είναι η πολιτική αστάθεια  ή το υψηλό δημόσιο χρέος κ.ά.
4. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι το ισοζύγιο των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ μιας χώρας και των εμπορικών εταίρων της. Ένα έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών σημαίνει ότι η χώρα δαπανά περισσότερα στο εξωτερικό εμπόριο από ό, τι κερδίζει , και για αυτό είναι απαραίτητος ο δανεισμός από τις αγορές για να καλυφθεί αυτό το έλλειμμα. Η υπερβάλλουσα ζήτηση για ξένο νόμισμα μειώνει το συναλλαγματική ισοτιμία (forex).
5. Δημόσιο χρέος: Οι χώρες συμμετέχουν σε μεγάλο βαθμό στη χρηματοδότηση του ελλείμματος για να πληρώσουν τα δημόσια έξοδα. Ενώ αυτή η δραστηριότητα τονώνει την εγχώρια οικονομία, οικονομίες με μεγάλο δημόσιο έλλειμμα και χρέος είναι λιγότερο ελκυστικές για τους ξένους επενδυτές. Επιπρόσθετα, αν μια κυβέρνηση δεν δύναται να εξυπηρετήσει το έλλειμμά της με εγχώρια μέσα (πώληση εγχώριων ομολόγων , αύξηση της προσφοράς χρήματος), τότε θα πρέπει να αυξήσει την προσφορά κινητών αξιών προς πώληση σε ξένους, πράγμα που θα μειώσει τις τιμές τους. Τέλος, ένα μεγάλο χρέος μπορεί να φανεί ανησυχητικό στους ξένους επενδυτές, όταν θεωρούν ότι οι κίνδυνοι χώρας είναι υψηλοί . Οι ξένοι θα στραφούν σε τίτλους άλλων χωρών , εάν ο κίνδυνος αθέτησης υποχρεώσεων είναι μεγάλος και αυτό αντανακλάται από το ασφάλιστρο κινδύνου. Για το λόγο αυτό, το χρέος και η βαθμολογία του (όπως καθορίζεται τους γνωστούς οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης, για παράδειγμα από τον οίκο Moody ή Standard & Poors) είναι καθοριστικός παράγοντας της συναλλαγματικής ισοτιμίας (forex).
6. Όροι Εμπορίου: Η σχέση των τιμών εξαγωγής με τις τιμές εισαγωγής καθορίζει τους όρους συναλλαγών που σχετίζονται με τους τρεχούμενους λογαριασμούς και το ισοζύγιο πληρωμών . Εάν οι εξαγωγές αυξάνονται ποσοστιαία περισσότερο από τις εισαγωγές της χώρας, οι όροι εμπορίου έχουν θετικά βελτιωθεί. Αυτό, με τη σειρά του, αυξάνει τα έσοδα από τις εξαγωγές, που σημαίνει αυξημένη ζήτηση για το νόμισμα της χώρας και αύξηση της αξίας του. Αν η τιμή των εξαγωγών αυξάνεται ποσοστιαία λιγότερο από την τιμή των εισαγωγών , η ζήτηση για το νόμισμα θα μειωθεί καθώς και η αξία του.
7. Πολιτική σταθερότητα και οικονομική απόδοση: Οι ξένοι επενδυτές αναπόφευκτα αναζητούν σταθερές χώρες με ισχυρές οικονομικές επιδόσεις για να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους. Μια χώρα με τέτοια θετικά χαρακτηριστικά που θα τραβήξει τα επενδυτικά κεφάλαια από άλλες χώρες θεωρείται ότι έχει λιγότερο πολιτικό και οικονομικό κίνδυνο. Μία πολιτική αναταραχή, φερ’ ειπείν, μπορεί να μειώσει την εμπιστοσύνη σε ένα νόμισμα και να οδηγήσειμια σε εκροή κεφαλαίων προς τα νομίσματα των πιο σταθερών χωρών.
8. Εμπορικό ισοζύγιο: Στο εμπορικό ισοζύγιο αγαθών αποτυπώνεται η διαφορά μεταξύ των εξαγωγών εμπορευμάτων μιας χώρας και των αντίστοιχων εισαγωγών της. Εάν αυτό παρουσιάζει έλλειμμα, τότε έχουμε μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων και κατ’ επέκταση υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος. Εάν είναι πλεονασματικό, τότε, αυξάνονται τα συναλλαγματικά διαθέσιμα και κατ’ επέκταση αυξάνεται το εγχώριο νόμισμα.
9. Τα σχετικά επίπεδα εισοδήματος στην εγχώρια και στην ξένη αγορά. Μια αύξηση του εισοδήματος των κατοίκων στην εγχώρια αγορά προκαλεί αύξηση και στη ζήτηση συναλλάγματος για αγορά προϊόντων από το εξωτερικό και τούμπαλιν.
10. Οι προσδοκίες για τις μελλοντικές συναλλαγματικές ισοτιμίες (forex). Μια αύξηση της αναμενόμενης  συναλλαγματικής ισοτιμίας (forex) ενός νομίσματος θα αυξήσει τη ζήτηση για αυτό το νόμισμα και θα οδηγήσει τελικά σε άνοδο της συναλλαγματικής ισοτιμίας (forex).
11. Τα προσφερόμενα προϊόντα και οι υπηρεσίες ξένων κρατών για τα οποία δεν υπάρχει δυνατότητα απόκτησής τους στην εγχώρια αγορά, δηλαδή δεν κυκλοφορούν υποκατάστατα. Στην περίπτωση ύπαρξης τέτοιων προϊόντων και υπηρεσιών στη χώρα μας, η ζήτηση συναλλάγματος για την  εισαγωγή τους, θα σημειώσει αύξηση.
12. Ισοζύγιο πληρωμών – Έλλειμμα: Το ισοζύγιο πληρωμών μιας χώρας περικλείει τις οικονομικές συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν σε ορισμένο διάστημα, μεταξύ της ίδιας και των άλλων χωρών, καθώς και το ισοζύγιο κίνησης κεφαλαίων. Για να κατανοηθεί η περίπτωση της εμφάνισης  ελλείμματος στο ισοζύγιο πληρωμών, θα θέσουμε ένα παράδειγμα. Η ύπαρξη ελλείμματος υποδηλώνει μεγαλύτερη εκροή ευρώ από την Ελλάδα σε χρονικό διάστημα ενός έτους, από ό,τι εισροή του ίδιου νομίσματος από ξένες χώρες. Όσο αυξάνεται ο βαθμός πώλησης ευρώ στη συναλλαγματική αγορά, τόσο μειώνεται η αξία του σε αυτήν, ανεβάζοντας έτσι, την αξία άλλων νομισματικών μονάδων, πέρα από το αναμενόμενο. Τότε εμφανίζεται η κρατική  παρέμβαση, με σκοπό να εξισορροπηθεί η τιμή τους. Οι κυβερνήσεις ακολουθούν ενέργειες κρατικής παρέμβασης όπως είναι η πώληση των  εθνικών τους νομισμάτων (ώστε να ‘πέσει’ η αξία τους) και η αγορά Ευρώ.
13. Τρόποι δράσης και πολιτικές κράτους – Κεντρικής Τράπεζας: Η παρεμβατική δράση, συμπεριλαμβάνει την αγοραπωλησία συναλλάγματος, με σκοπό την εξισορρόπηση της τιμή στο νόμισμα. Οι Κεντρικές Τράπεζες εφαρμόζουν συναλλαγματική πολιτική, χρησιμοποιώντας τα αποθέματά της χώρας σε ξένο  νόμισμα, με σκοπό τη μεταβολή της αξίας του εγχώριου νομίσματος.
14. Ανακοινώσεις Κεντρικών Τραπεζών / Πληροφορίες: Οφείλουμε να υπογραμμίσουμε ότι πολλές φορές, μία πληροφορία, σχετική με τα μακροοικονομικά μεγέθη, μπορεί να προκαλέσει διαφορετικό αντίκτυπο στη συναλλαγματική ισοτιμία (forex), ανάλογα με την περίοδο που κοινοποιείται και τις συνθήκες που επικρατούν. Επιπλέον, ιδιαίτερη σημασία έχει και η ερμηνεία που θα αποδώσει η αγορά στις ανακοινώσεις αυτές και κυρίως αν αυτό γίνει με βάση το τι προσδοκά το κοινό.
15. Η συναλλαγματική ισοτιμία (forex) μπορεί να θεωρηθεί και ως συνάρτηση των προσδοκιών του αγοραστικού και επενδυτικού κοινού, σχετικά με την εξέλιξη της τιμής των εθνικών νομισμάτων και των ισοτιμιών τους, δηλαδή αναλόγως του αν το κοινό προσδοκά άνοδο ή πτώση. Η επιρροή που ασκείται στις επενδυτικές, κερδοσκοπικές και εμπορικές κινήσεις του κοινού από τις προσδοκίες, έχει ως αποτέλεσμα τελικά, την μεταβολή των συναλλαγματικών ισοτιμιών (forex).

Περαιτέρω πτώση της τιμής του ευρώ στα 1,1258 δολ.

Μεγάλη πτώση του ευρώ έναντι του ελβετικού φράγκου

Σε χαμηλό εννιά ετών η ισοτιμία του ευρώ